Σοκ στα ράφια: Τα ελληνικά φρούτα και λαχανικά που εντοπίστηκαν επικίνδυνες ουσίες - Η επίσημη λίστα

Μετά την ανησυχία που προκάλεσε η πρόσφατη έρευνα για τα ελληνικά αυγά , όπου εντοπίστηκαν υψηλές συγκεντρώσεις από τις λεγόμενες «αιώνιες χημικές ουσίες» PFAS και υπολείμματα φυτοφαρμάκων ,ένας νέος πονοκέφαλος έρχεται να ταράξει τους καταναλωτές.

Σοκαριστικά είναι τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για τον μήνα Ιούλιο, αναφορικά με την παρουσία υπολειμμάτων φυτοπροστατευτικών προϊόντων σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης.

Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί προχώρησαν σε 271 εργαστηριακές αναλύσεις σε προϊόντα από σούπερ μάρκετ , λαϊκές αγορές , μανάβικα, λαχαναγορές και χονδρικές, αλλά και σε 49 δειγματοληψίες σε Συνοριακούς Σταθμούς Ελέγχου για εισαγόμενα προϊόντα.

Εγχώρια προϊόντα στο μικροσκόπιο

Η λίστα με τα ελληνικά φρούτα και λαχανικά όπου εντοπίστηκαν μη εγκεκριμένες ή απαγορευμένες ουσίες είναι μακρά:

• Νεκταρίνια & κεράσια: spinetoram
• Μαρούλι: metribuzin
• Πιπεριές, τοματίνια, ροδάκινα, φασολάκια: spirotetramat
• Πιπεριά Φλωρίνης: pymetrozin
• Ροδάκινα: spirotetramat + phosmet
• Πατάτες: imidacloprid
• Κεράσια: omethoate (μεταβολίτης του dimethoate)

Τι σημαίνει αυτό για τον καταναλωτή: αρκετές από τις παραπάνω ουσίες έχουν συνδεθεί με νευροτοξικότητα, ορμονικές διαταραχές και βλάβες στο ήπαρ και στα νεφρά. Σε περιπτώσεις όπως το omethoate, μάλιστα, δεν υπάρχουν καθορισμένα τοξικολογικά όρια στην ΕΕ, με αποτέλεσμα τα τρόφιμα να θεωρούνται «δυνητικά επικίνδυνα».

Σοβαρές υπερβάσεις και σε εισαγόμενα προϊόντα

Δεν γλίτωσαν ούτε τα εισαγόμενα προϊόντα, όπου οι έλεγχοι εντόπισαν υπερβάσεις σε βασικά είδη διατροφής:

• Αραχίδες: υπέρβαση σε δείγμα από Συνοριακό Σταθμό.
• Σταφύλια από Αλβανία: methomyl και triadimenol – το δείγμα κρίθηκε πιθανώς επικίνδυνο.
• Πιπεριές από Κίνα (κατεψυγμένες): chlorpyrifos, ουσία χωρίς τοξικολογικούς δείκτες στην ΕΕ.
• Φασόλια από Μπενίν: εντοπίστηκε «κοκτέιλ» πέντε διαφορετικών φυτοφαρμάκων, ανάμεσά τους τα τοξικά chlorpyrifos, dichlorvos και trichlorfon.
• Ρύζι: υπέρβαση σε ένα δείγμα αποφλοιωμένου.
• Αμπελόφυλλα: ένα δείγμα κρίθηκε μη συμμορφούμενο.

Επικίνδυνα κεράσια ελληνικής προέλευσης

Ειδική μνεία γίνεται στα κεράσια ελληνικής προέλευσης που ελέγχθηκαν σε μανάβικο. Εκεί εντοπίστηκε omethoate, μεταβολίτης του απαγορευμένουdimethoate. Η ουσία αυτή κατατάσσει το δείγμα στην κατηγορία των πιθανώς επικίνδυνων, καθώς δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα για ασφαλή όρια έκθεσης.

Κοινοποιήσεις στο iRASFF

Η Ελλάδα δεν έμεινε αδρανής. Προχώρησε σε τέσσερις κοινοποιήσεις στο ευρωπαϊκό σύστημα ταχείας ειδοποίησης για τρόφιμα και ζωοτροφές (iRASFF), για υπολείμματα φυτοφαρμάκων σε:

• Σπόρους κύμινου από την Ινδία
• Σκόνη κουρκουμά από την Ινδία
• Σκόνη τσίλι από το Μπαγκλαντές
• Πιπεριές από Ιορδανία

Το iRASFF αποτελεί το βασικό «ραντάρ» της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών από επικίνδυνα τρόφιμα.

Τι δείχνει η εικόνα – Πώς μπορούν να προστατευτούν οι καταναλωτές

Τα αποτελέσματα του Ιουλίου αποκαλύπτουν ότι ο κίνδυνος από τα φυτοφάρμακα δεν περιορίζεται στα εισαγόμενα προϊόντα, αλλά «αγγίζει» και την εγχώρια παραγωγή. Οι ειδικοί προειδοποιούν πως η συχνή κατανάλωση τροφίμων με υπολείμματα φυτοφαρμάκων, ακόμη και σε μικρές δόσεις, μπορεί να έχει σωρευτικές επιπτώσεις στον οργανισμό, προκαλώντας προβλήματα στο νευρικό σύστημα, το ήπαρ, το ενδοκρινικό και την αναπαραγωγική υγεία.

Τι μπορούν να κάνουν οι καταναλωτές

• Καλή πλύση & καθάρισμα: Πλύσιμο με άφθονο νερό, χρήση ξυδιού ή ειδικών σκευασμάτων και ξεφλούδισμα όπου είναι δυνατόν.
• Προτίμηση σε εποχιακά προϊόντα: Τα φρούτα και τα λαχανικά στην εποχή τους χρειάζονται λιγότερη χημική προστασία.
• Αγορές από αξιόπιστες πηγές: Επιλογή προϊόντων με σήμανση και ιχνηλασιμότητα, αποφυγή ανώνυμων «ευκαιριών» σε πάγκους.
• Βιολογικά προϊόντα: Μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο έκθεσης, αν και δεν είναι απόλυτα απαλλαγμένα από υπολείμματα.
• Ενημέρωση: Τακτικός έλεγχος στις ανακοινώσεις του ΥΠΑΑΤ και του ΕΦΕΤ, όπου δημοσιεύονται τα αποτελέσματα δειγματοληψιών και τυχόν ανακλήσεις προϊόντων.
• Ισορροπημένη διατροφή: Ποικιλία φρούτων και λαχανικών ώστε να μην υπάρχει συνεχής έκθεση στην ίδια ουσία.

Το μήνυμα των ειδικών είναι σαφές: η εγρήγορση των ελεγκτικών μηχανισμών είναι απαραίτητη, όμως την πρώτη γραμμή άμυνας αποτελούν οι ίδιοι οι καταναλωτές, με ενημέρωση, προσεκτική επιλογή και σωστή προετοιμασία των τροφίμων πριν καταλήξουν στο τραπέζι.